PAY DEVİR SÖZLEŞMELERİNDE SATICI İÇİN ÖNGÖRÜLEN REKABET YASAĞININ
KAPSAMI HAKKINDA BİLGİ NOTU
2 Ekim 2024
Konu: Bilgi notunda hangi durumlarda payını devreden pay sahibinin belirli bir süre şirketle rekabet etmeyeceğine ilişkin kayıtlar koyulabileceğine ve hangi durumlarda bu kayıtların koyulamayacağına değinilmektedir.
Rekabet Kanunu’nun 7. maddesi ülke içinde ilgili bir piyasada etkin rekabeti önemli ölçüde azaltan, özellikle hâkim durum yaratan veya mevcut bir hâkim durumu güçlendiren, bir veya birden fazla teşebbüsün, başka bir teşebbüsün malvarlığının, paylarının veya yönetim kontrolünün tamamını ya da bir kısmını devraldığı, birleşme veya devralmaları yasaklamaktadır.
Konuyla alakalı kilit kavram olan “yan sınırlamalar”, Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un 7. maddesi kapsamına giren pay devir sözleşmelerinde satıcının rekabet yasağının sınırlarını belirlemekte ve hukuka uygun kabul edilmektedir. Bunun sebebi, rekabet etmeme kayıtlarının, birleşme ve devralmalarda işlemin tamamlayıcısı olarak kabul edilmesi ve bu kayıtların yan edim niteliğinde olmasıdır. Rekabet Kurulu’nun 23.02.2011 tarihli K. 11 -10 / 186-62 numaralı kararı uyarınca, bir sınırlamanın yan sınırlama sayılması için aşağıdaki şartları kapsaması gerekir:
- Doğrudan İlgililik ve Gereklilik. Yan sınırlama, yoğunlaşma (birleşme devralma) ile doğrudan ilgili ve gerekli olmalıdır.
- Sınırlama ile işlem arasında yakın bir bağ, yani ekonomik bir bütünlük bulunmalıdır.
- Sınırlamanın uygulanmaması halinde işlemin gerçekleşmemesi, gerçekleşmesinin tehlikeye girmesi veya asıl işlem açısından önemli ölçüde belirsizlik ve maliyet artışı söz konusu olmalıdır.
- Orantılılık. Orantılılık (Makul düzeyi aşmama) şartları sağlanmalıdır. Süre, konu, coğrafi alan ve kişi bakımından kapsamın gerekli olan makul düzeyi aşmaması gerekir.
- Süre bakımından 3 yıllık bir yasak süresi makul görülmektedir. Fakat müşteri bağımlılığının daha uzun sürmesi ve devredilen know- how’ın niteliği gereği gerekli olması durumunda, somut olayın gerektirdiği ölçüyü aşmamak kaydıyla, üç yılı aşan rekabet etmeme yükümlülüklerinin de yan sınırlama kapsamında değerlendirilmesi mümkün olabilmektedir. (Bu sürenin 5 yıla artırılabildiği karar örneği için bkz. RK 28.09.2023, K. 23-46/865-306).
- Rekabet yasağının konusu, payları devredilen şirketin faaliyet alanını oluşturan mal ve hizmetlerin kapsamına göre belirlenmektedir ve bu kapsamda olduğu nispette makul kabul edilmektedir.
- Yan sınırlamaların coğrafi alan bakımından sınırları, payları devre konu olan şirketin fiilen faaliyet gösterdiği coğrafi alana göre belirlenmektedir. Sınırlamanın makul sayılabilmesi için faaliyete başlanmasına gerek yoktur. Yatırım yapılmış olması sınırlama getirilmesi için yeterlidir.
- Pay devir işleminin kaçınılmaz sonucu olmadığı müddetçe, rekabet yasağı üçüncü kişilerin ya da teşebbüslerin ekonomik davranışlarını etkilememelidir. Bu kapsamda satıcı ile ekonomik bütünlük oluşturan ekonomik birimler ve satıcının acentelerine getirilen rekabet yasakları, kişi bakımından makul kabul edilmektedir.
Satış işleminin Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un 7. maddesi kapsamına girmediği durumlara ilişkin, satıcı için öngörülen rekabet yasağı hakkında bir düzenleme bulunmamaktadır. Bu durumlara uygulanabilecek içtihatta kabul gören yaklaşımlar mevcuttur.
Örneğin:
- Satıcı, devrolan şirkette, 7. madde kapsamına girmeyen bu satış sonrası pay sahibi olarak kalmaya devam etmekte ise pay sahipliği sürdüğü müddetçe rekabet yasağına tabi tutulabilir veya
- Satıcı devrolan şirkette 7. madde kapsamına girmeyen bu satış sonrası pay sahibi olarak kalmamakla birlikte, şirketle devam eden hizmet sözleşmesi bulunması halinde TBK m.
444 vd. maddeleri kapsamında düzenlenen rekabet yasağına ilişkin hükümlere tabi olarak rekabet yasağı öngörülebilir.
Her ne kadar bir devir işlemi, Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un 7. maddesi kapsamına girmese de Doç. Dr. Burçak Yıldız’ın “Anonim Şirket Pay Devir Sözleşmelerinde Satıcı İçin Öngörülen Rekabet Yasağının Kapsamı Hakkında” başlıklı makalesinde, çelişkilerin önlenebilmesi adına, Rekabet Kurumu’nun yayımladığı “Birleşme ve Devralmalarda İlgili Teşebbüs, Ciro ve Yan Sınırlamalar Hakkında Kılavuz”un dikkate alınması gerektiği tavsiye edilmiştir.