22 Haziran 2021
Rekabeti Sınırlayıcı Anlaşma, Uyumlu Eylem ve Kararlar ile Hâkim Durumun Kötüye Kullanılmasına Yönelik Ön Araştırmalarda ve Soruşturmalarda Sunulacak Taahhütlere İlişkin 2021/2 Sayılı Tebliğ (“2021/2 Sayılı Tebliğ”) ve Rekabeti Kayda Değer Ölçüde Kısıtlamayan Anlaşma, Uyumlu Eylem ve Teşebbüs Birliği Karar ve Eylemlerine İlişkin 2021/3 Sayılı Tebliğ (“2021/3 Sayılı Tebliğ”) 16 Mart 2021 tarih ve 31425 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmıştır.
Bildiğiniz üzere, 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’da (“Kanun”) 16.06.2020 tarih ve 7246 sayılı Kanun ile mehaz Avrupa Birliği mevzuatına uyum amacıyla birtakım değişiklikler yapılmıştır.
Bu kapsamda, Kanun’un 43. Maddesinde yapılan değişiklikle, ön araştırma sırasında teşebbüs ve teşebbüs birliklerince taahhüt sunulabilmesi imkânı getirilmiştir. Böylece, Rekabet Kurulu’nun (“Kurul”) sunulan taahhütler yoluyla rekabet sorunlarının giderilebileceğine kanaat getirmesi halinde, bu taahhütleri ilgili teşebbüs ya da teşebbüs birlikleri açısından bağlayıcı hale getirerek soruşturma açılmamasına veya açılmış soruşturmaya son verilmesine karar verebilmesi yolu benimsenmiştir.
Keza, Kanun’un 41. maddesinde yapılan değişiklikle, Kurul’un; pazar payı ve ciro gibi ölçütleri esas alarak rakipler arasında fiyat tespiti, bölge veya müşteri paylaşımı ve arz miktarının kısıtlanması gibi açık ve ağır ihlaller hariç olmak üzere, piyasada rekabeti kayda değer ölçüde kısıtlamayan anlaşma, uyumlu eylem ve teşebbüs birliği karar ve eylemlerini soruşturma konusu yapmayabileceği kabul edilmiştir.
Bu yeniliklere ilişkin uygulama esaslarının Rekabet Kurumu (“Kurum”) tarafından çıkartılacak ikincil mevzuat ile belirlenmesi öngörülmüştü. Bu çerçevede, 16 Mart 2021 tarihinde yayımlanan 2021/2 Sayılı Tebliğ ile teşebbüslerce sunulabilecek taahhütlere ilişkin detaylı düzenlemeler getirilmiştir. Kurum, “de minimis” olarak değerlendirilebilecek ve etkilediği pazar payı gereği soruşturma konusu yapılmayabilecek anlaşma, uyumlu eylem ve teşebbüs birliği karar ve eylemlerine ilişkin usul ve esasları ise aynı tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan 2021/3 Sayılı Tebliğ ile düzenlemiştir.
Her iki tebliğde benimsenen düzenlemelere ilişkin özeti aşağıda bulabilirsiniz.
A. 2021/2 Sayılı Tebliğ Düzenlemeleri
1. Açık ve ağır ihlaller taahhüt sürecinin dışında tutulmuştur.
2021/2 Sayılı Tebliğ’e (“Tebliğ”) göre, öngörülen taahhüt imkânı, açık ve ağır ihlaller hariç, Kanun’un rekabeti sınırlayıcı anlaşma, uyumlu eylem ve kararlara ilişkin 4. maddesi ile hâkim durumun kötüye kullanılmasına ilişkin 6. maddesi kapsamında ortaya çıkan rekabet sorunlarının giderilmesine yönelik olarak işletilebilecektir.
2. Taahhüt sürecinin başlatılması imkânı üç aylık bir süre ile sınırlıdır ve buna ilişkin talebin yazılı olarak sunulması öngörülmüştür.
Tebliğ’e göre, haklarında yürütülen bir incelemeye taahhütle son verilmesini isteyen taraflar, ön araştırma veya soruşturma sürecinde taahhüt sunma talebinde bulunabilirler. Buna karşın soruşturma sürecindeki bu taahhüt sunma talepleri yapılan soruşturma bildiriminin tebliğinden itibaren üç ay içinde Kurum’a yazılı bir şekilde iletilmelidir. Bu süre geçtikten sonra Kuruma iletilen taahhüt sunma talepleri dikkate alınmayacaktır.
3. Teşebbüs veya teşebbüs birliklerinin bu taahhütleri Kurul tarafından değerlendirilecek ve Kurul’un taahhüt görüşmelerinin başlatılmasına ilişkin vereceği karardan sonra Tebliğ’de öngörülen prosedür uygulanacaktır.
Kurul, yapacağı inceleme ile ilgili anlaşma, karar ve uygulamanın açık ve ağır ihlal niteliğini ve gerekli gördüğü diğer hususları değerlendirerek taahhüt görüşmelerinin başlatılmasına ya da taahhüt sunma talebinin reddine ve taahhüt sürecinin sonlandırılmasına karar verebilecektir.
4. Taahhüt sunulmasına karar verilmesi halinde taraflar kendilerine tanınacak süre içinde taahhüt metnini, taahhüt metninin ticari sırlardan ve gizli bilgilerden arındırılmış bir nüshasını ve aynı şekilde bir özetini Kuruma gönderecektir.
Taahhüdün sunulması için tanınacak süre, incelemenin hangi aşamada olduğuna ve taahhüdün kapsamına bağlı olarak taahhüt görüşmeleri esnasında Kurumca belirlenecektir.
5. Taahhüt metni, sunulan taahhüdü açık bir şekilde içermeli, alternatif taahhütler içermemelidir.
Taahhüt metninin sunulan taahhüdü açık bir şekilde içermesi ve alternatif taahhütler içermemesi zorunluluğu yanında; taahhüt metninde Tebliğ’de belirtilen diğer hususların da yer alması zorunludur.
6. Sunulan bu taahhüdü Kurul, içermesi gereken unsurları dikkate alarak rekabet sorunlarını giderip gidermediği yönünden değerlendirecektir.
Kurul değerlendirmesi sonucunda, taahhüdü uygun bulursa, taahhüdü ilgili taraf açısından bağlayıcı hale getirerek soruşturma açılmamasına veya açılmış bulunan soruşturmaya son verilmesine ya da taahhüt hakkında üçüncü kişilerin görüşlerinin alınmasına karar verebilecektir.
Kurul, kendi değerlendirmesi sonucunda veya üçüncü kişilerden alınan görüş sonrasında taahhüdü uygun bulmazsa tarafların bu aşamada bir kereye mahsus olmak üzere Kurulun değerlendirmeleri çerçevesinde ve belirlediği süre içinde taahhütte değişiklik yapabileceğine ya da taahhüt sürecinin sonlandırılmasına karar verecektir.
7. Tarafların taahhütte değişiklik yapmak istemesi halinde, Kurul kararı ile taahhüt metninde değişiklik yapılabilecektir.
Kurul’un değiştirilmiş taahhüt metnini uygun bulması halinde taahhüt, ilgili taraf açısından bağlayıcı hale gelecek, soruşturma açılmamasına veya açılmış bulunan soruşturmaya son verilmesine ya da üçüncü kişilerin görüşlerinin alınmasına karar verilecektir. Kurul değiştirilmiş taahhüt metnini uygun bulmazsa taahhüt sürecinin sonlandırılmasına karar verecektir.
8. Taahhüdün bağlayıcı hale getirildiği hallerde, tarafların taahhüde uymaları izlenecek ve taahhütlerin bütünüyle yerine getirilmesi durumunda Kurul taahhütlerin yerine getirildiğine ilişkin bir karar alacaktır.
Tarafların taahhüde uyumlarının izlenmesi, taraflarca düzenli olarak rapor sunulması, denetim amacıyla üçüncü kişilerin atanması ya da meslek birlikleriyle veya ilgili kamu kurum ve kuruluşlarıyla iş birliği yapılması gibi yollarla gerçekleştirilebilecektir. Bunun yanında, taahhüdün izlenmesine ilişkin olarak Kurul her zaman re’sen inceleme yapabilecektir.
9. Tebliğ’in Zaman Bakımından Uygulanması
Tebliğ, yürürlüğe girdiği tarih olan 16 Mart 2021 tarihi itibariyle devam eden incelemeler hakkında da uygulanacaktır. Bu tarih itibariyle soruşturma açılması kararının alınmasından itibaren üç ay geçmiş soruşturmalarda, taahhüt sunma talebinin soruşturma bildiriminin tebliğinden itibaren üç ay içinde Kuruma iletilmesi koşulu (bkz. II.A.2) aranmayacaktır.
1. Açık ve ağır ihlaller, soruşturma konusu yapılmayabilecek anlaşma, uyumlu eylem ve teşebbüs birliği karar ve eylemlerin kapsamı dışında tutulmuştur.
2021/3 Sayılı Tebliğ’e (“Tebliğ”) göre, açık ve ağır ihlaller hariç olmak üzere, rakip teşebbüsler arasında yapılan anlaşmalarda, taraflarının sahip olduğu toplam pazar payının anlaşmadan etkilenen ilgili pazarların hiçbirinde %10’u (yüzde onu) aşmaması halinde ve rakip olmayan teşebbüsler arasında yapılan anlaşmalarda, taraflarının her birinin sahip olduğu pazar payının anlaşmadan etkilenen ilgili pazarların hiçbirinde %15’i (yüzde on beşi) aşmaması halinde ilgili anlaşmalar piyasada rekabeti kayda değer ölçüde kısıtlamamaktadır.
Açık ve ağır ihlaller hariç olmak üzere, teşebbüs birliği üyelerinin sahip olduğu toplam pazar payının karardan etkilenen ilgili pazarların hiçbirinde %10’u (yüzde onu) aşmaması halinde ilgili kararların piyasada rekabeti kayda değer ölçüde kısıtlamayacağı kabul edilmiştir.
Benzer nitelikteki dikey sınırlamaların oluşturduğu paralel ağlar ilgili pazarın %50’sinden (yüzde ellisinden) fazlasını kapsıyorsa, bu eşikler, hem rakip hem de rakip olmayan teşebbüsler arasındaki anlaşmalar ile kararlar bakımından %5 (yüzde beş) olarak uygulanacaktır.
Yine Tebliğ’e göre, anlaşma taraflarının veya teşebbüs birliği üyelerinin anlaşmadan ya da karardan etkilenen ilgili pazarlardaki pazar paylarının belirtilen eşikleri aşması, doğrudan söz konusu anlaşma veya kararın piyasada rekabeti kısıtladığı ya da kayda değer ölçüde kısıtladığı anlamına gelmeyecektir.
2. Rekabeti kayda değer ölçüde kısıtlamayan anlaşma ve kararların soruşturma konusu yapılıp yapılmaması konusunda Kurul’a bir takdir yetkisi verilmiştir.
Tebliğ’e göre, piyasada rekabeti kayda değer ölçüde kısıtlamadığı kabul edilen anlaşma ve kararlar, Kurul tarafından soruşturma konusu yapılmayabilecektir. Yine hakkında soruşturma açılan teşebbüslerin ve teşebbüs birliklerinin pazar paylarının eşikleri aşmadığının soruşturma sürecinde sonradan anlaşılması durumunda da Kurul soruşturmaya son verebilecektir.
3. Pazar payı, pazardaki satış değeri veya uygun olduğu hallerde alım değeri bazında hesaplanacaktır.
Pazar payının, pazardaki satış değeri ve uygun olduğu takdirde alım değeri bazında hesaplanması kural olmakla birlikte, satış veya alım değeri verilerine ulaşılamaması halinde, miktar da dâhil olmak üzere diğer güvenilir pazar verilerine dayalı tahminler, anlaşma taraflarının ve teşebbüs birliği üyelerinin anlaşmadan ya da karardan etkilenen ilgili pazarlardaki pazar paylarının hesaplanması için kullanılabilecektir.
Tebliğ’e göre, yukarıda belirtilen eşiklerin uygulanmasında, anlaşma veya karar dönemindeki her bir takvim yılı için bir önceki yılın verisi kullanılarak hesaplanan pazar payları dikkate alınacaktır.